O Humanismo propón un novo xeito de relixiosidade. Erasmo de Rotterdam, desde os seus estudios sobre a Biblia e co espíritu crítico do Humanismo, fai unha censura  da igrexa católica, sobre todo da corrupción e os aspectos exteriores da relixiosidade medieval. Aspectos coma a simonía ( venda de cargos eclesiásticos ), nepotismo (favoritismo polos familiares para ocupar eses cargos ) ou o  nicolaísmo ( matrimonio ou amancebamento dos cregos) foron moi criticados.  Avoga por unha reforma da Igrexa católica, pero sen ruptura.      

En 1517, Martiño Lutero, un monxe alemán, rechaza ( Protesta, de aí o nome de protestantes que se lle dá os seguidores de Lutero ) duramente a venta de indulxencias ( perdón dos pecados ), o luxo e riqueza que rodeaba ao clero, e o poder político do Papa. Propón unha reforma da Igrexa católica. Publica as 95 teses, entre as que resaltan:

A salvación pola fe, non polas obras

Relación directa con Deus:  lectura individual da Biblia e relixiosidade interior.

Negación da autoridade papal.

Só hai 2 sacramentos: bautismo e eucaristía

Esta proposta de reforma ten 3 consecuencias:

1. A ruptura da Igrexa cristiá católica europea: Norte Protestante, Sur Católico. Á reforma luterana seguiulle a Calvinista ( de Jean Calvino ) e a Anglicana ( o rei Inglés negou obediencia ao Papa ao negarse este a concederlle o divorcio da súa muller Catalina de Aragón )

2. Guerras de relixión

3. Contrarreforma Católica: o Papa pon en marcha unha Contrarreforma convocando o Concilio de Trento, para evitar a extensión do protestantismo e reformar a igrexa católica. As conclusións máis importantes son:

 • Reafirmar a autoridade do Papa

• Conséguese a salvación non só pola fe, senon tamén polas obras.

• A lectura e explicación da Biblia debe estar a cargo dos sacerdotes.

• Propón unha maior austeridade e formación do clero.

 Feito salientable foi a fundación da Compañía de Xesús ( por San Ignacio de Loyola en 1540 ), cuxos compoñente facían xuramento de obediencia ao Papa e se adicaron a predicar  a doutrina católica da Contrarreforma ( usando a educación: colexios dos xesuítas ).